Inloggen | Registreren

Zorgpad Laaggeletterdheid

terug

Uw gemeente: Eijsden-Margraten (wijzig)

Zorgpad Laaggeletterdheid

Lijst met afkortingen en betekenis (pdf)

Vraag onze klantmanagers naar het informeel aanbod in onze gemeente. 

Doel
Herkennen, informeren, ondersteunen van laaggeletterde vrouw (+partner) in fase van kinderwens tot en met kraambedperiode. Dit protocol dient ter ondersteuning van een eenduidige werkwijze van de zorgprofessionals in de begeleiding van laaggeletterdheid.
De doelstelling is het verlagen van risico’s rondom zwangerschap, geboorte en kraamperiode en het verhogen van kans op een goede start van de taalontwikkeling van het kind.

Bij vragen over laaggeletterdheid kunt u zich melden bij het uitvoeringsteam Jeugd, WMO & SEM van gemeente Eijsden-Margraten.

Uitvoeringsteam Jeugd, WMO & SEM

Neem contact op met ons op en vraag naar onze klantmanager Josine Bons (of bij afwezigheid naar klantmanager Renate Ruijters). 

T: Op ma t/m vrij tussen 9:00 uur en 12:00 uur via 043-4588488

E: sociaalteam@eijsden-margraten.nl (graag als onderwerp vermelden: t.b.v. Kansrijke Start). 

De gemeente zoekt samen met u naar de beste partner om u te ondersteunen bij laaggeletterdheid.

Samenvatting zorgpad:
  1. Kijk bij intake of er signalen zijn die kunnen wijzen op laaggeletterdheid.
  2. Vraag door en controleer of uw gevoel klopt, toets evt. het vermoeden door de persoon te vragen om iets op te schrijven, informatie uit een folder te halen, de adresgegevens op te laten schrijven, het gewicht hardop te laten zeggen of een nieuwe afspraak te laten opschrijven.
  3. Vraag uit of er < 7 jaar onderwijs is gevolgd.
  4. Noteer laaggeletterdheid en ondernomen actie.
  5. Ga in gesprek.
  6. Vraag toestemming voor verwijzing naar taalcoördinator*.
  7. Pas de manier van communiceren aan op het niveau van de zwangere, plan meer tijd in voor een consult.
  8. Maak gebruik van visuele communicatie.
  9. Vraag in de zwangerschap naar stand van zaken m.b.t. taalscholing, peil de behoefte aan ondersteuning.
  10. Vraag toestemming aan zwangere om overdracht te mogen doen naar kraamzorg, consultatiebureau en huisarts.
  11. Laat toestemmingsformulier tekenen om informatie te delen.
  12. Plan in kraambed extra tijd.
  13. Doe in kraambed overdracht naar kraamzorg, consultatiebureau en huisarts.
Achtergrondinformatie Laaggeletterdheid

Ongeveer 1,5 miljoen volwassenen in Nederland hebben moeite hebben met lezen, schrijven of rekenen. Deze mensen kunnen worden aangeduid als laaggeletterd. Twee derde is van autochtone afkomst. Laaggeletterdheid komt voor onder alle lagen van de bevolking. Laaggeletterdheid heeft tot gevolg dat mensen niet alleen moeite hebben lezen en schrijven in hun eigen taal, maar ook dat zij moeite kunnen hebben met het begrijpen van mondelinge communicatie en/of ondersteunend voorlichtingsmateriaal. Laaggeletterdheid heeft een negatieve invloed op gezondheidsvaardigheden.

Bij asielzoekers komt laaggeletterdheid relatief vaker voor. Een deel van de asielzoekers is niet of nauwelijks naar school geweest. Anderen kunnen misschien wel goed lezen en schrijven, maar kunnen dat niet in een westers handschrift, bijvoorbeeld omdat ze alleen het Arabisch schrift kennen.
In de IALS (International Adult Literacy Survey) worden verschillende niveaus van geletterdheid onderscheiden. Niveau 1 komt overeen met functioneel analfabetisme. Niveau 2 wordt beschouwd als een risicofactor om functioneel analfabeet te worden m.a.w. om terug te vallen naar niveau 1 wanneer de vaardigheidseisen in de samenleving veranderen. In Nederland presteert ongeveer 11% op niveau 1 en 25% op niveau 2. Dit betekent dat ongeveer 3 miljoen Nederlanders kunnen terugvallen naar niveau 1 bij voortschrijdende informatisering.

Uitleg niveau:
Niveau          Uitleg
1                    Zeer lage geletterdheid; een persoon is bijv. niet in staat het voorschrift voor een geneesmiddel dat op
                      het doosje staat correct op te lezen.

2                    Een persoon kan lezen, maar scoort laag bij tests; hij of zij kan vaardigheden hebben geleerd om zich te
                      redden in het dagelijks leven, maar het lage niveau van geletterdheid maakt het moeilijk om nieuwe
                      dingen te leren.

3                    Een persoon heeft een minimumniveau om zich te redden in een complexe maatschappelijke werkelijkheid,
                      ongeveer het niveau dat vereist is om de middelbare school met succes te kunnen doorlopen.

4 / 5               Hoge niveaus van geletterdheid.

Relatie taal en gezondheid

Taalproblemen hebben directe gevolgen voor de gezondheid van laaggeletterden. Mensen die moeite hebben met lezen en schrijven voelen zich, zowel lichamelijk als geestelijk, vaker minder gezond dan niet-laaggeletterden. Ook hebben zij een grotere kans eerder te sterven, maken ze meer gebruik van huisartsenzorg en ziekenhuiszorg en minder gebruik van preventieve zorg en nazorg. Daarnaast hebben laaggeletterden met een chronische ziekte meer moeite met zelfmanagement en meer kans op slechtere gezondheidsuitkomsten.
Laaggeletterden hebben vaak niet alleen moeite met lezen en schrijven, maar bij hen ontbreken vaak ook de gezondheidsvaardigheden die daarop voortborduren, zoals het communiceren met zorgverleners en beoordelen van informatie. 29% van de Nederlandse bevolking van 16 jaar en ouder heeft lage gezondheidsvaardigheden.

Herkennen van laaggeletterde zwangeren

Voor de wijze van communiceren is het van belang te herkennen of iemand laaggeletterd is. Omdat velen zich schamen voor hun laaggeletterdheid en goed zijn in het verbergen van hun handicap, is dit soms ingewikkeld.
De volgende signalen kunnen je helpen om iemand die laaggeletterd is te herkennen, en daar je voorlichting op af te stemmen:

  • zwangere heeft moeite met het formuleren van vragen, het duiden van klachten en het stellen van prioriteiten;
  • zwangere heeft vragen over informatie die al eerder is uitgereikt;
  • zwangere bekijkt een uitgereikte folder niet en beweegt haar ogen niet over de tekst;
  • zwangere vermijdt het invullen van papieren;
  • zwangere komt vaak niet op afspraken, schrijft afspraken niet op, komt op verkeerde dag of tijdstip;
  • zwangere zegt dat ze nooit leest;
  • zwangere zegt dat ze de bril is vergeten;
  • zwangere draait een brief die je ondersteboven aanbiedt niet automatisch om;
  • zwangere vraagt of u het formulier voor haar wilt invullen;
  • zwangere zegt dat zij de folders en het formulier thuis zal invullen en lezen;
  • zwangere wordt zenuwachtig als zij iets moet ondertekenen;
  • zwangere schrijft op een houterige manier, het lijkt meer op ’tekenen’ dan op ‘schrijven’;
  • zwangere kan adres niet opschrijven wanneer je haar hierom vraagt.


Laaggeletterden kunnen hun probleem heel goed verbergen en gebruiken regelmatig excuses om onder het lezen en schrijven uit te komen. Smoesjes zoals ‘Ik heb mijn bril niet bij me’ of ‘Dat formulier vul ik thuis wel in’ verleiden de ander om dan maar even te helpen, zodat de laaggeletterde niets hoeft te laten merken.

Controleer of uw gevoel klopt

Als je vermoeden hebt dat iemand mogelijk moeite heeft met lezen en schrijven, is het verstandig dat eerst te checken. Vraag in hoeverre lezen en schrijven lastig is voor iemand: ‘Heeft u wel eens moeite met...’

Andere vragen die u kunt stellen zijn:

  • Hoe gaat het met lezen en schrijven?
  • Veel mensen hebben moeite met het lezen van dit soort folders en het invullen van formulieren, hoe is dat voor u?
  • Helpt iemand u wel eens met het invullen van formulieren of het lezen van brieven?

Vraag terug: vraag aan de zwangere in eigen woorden uit te leggen wat er net gezegd is.

Ga in gesprek

De ervaring leert dat een gesprek over laaggeletterdheid het meeste effect heeft wanneer het probleem zoveel mogelijk wordt genormaliseerd. Laaggeletterden weten vaak niet dat er in Nederland 1,3 miljoen volwassenen zijn die moeite hebben met lezen en schrijven. Stel de zwangere dus op haar gemak en vertel dat zij niet enige is. Vaak zijn laaggeletterden in het verleden op negatieve wijze geconfronteerd met hun lees- en schrijfachterstand. Uw vertrouwensrelatie met zwangeren is een goede uitgangspositie voor het voeren van een positief gesprek: een gesprek over beter leren lezen en schrijven.
Belangrijk is om het probleem te normaliseren. Veel laaggeletterden schamen zich voor hun probleem. Het is dus heel belangrijk om het probleem bespreekbaar te maken.

  • Normaliseer het probleem: 1 op de 9 Nederlanders heeft moeite met lezen en schrijven;
  • Sluit aan bij de beleving van de ander: ‘Wat moet het lastig zijn om…’.
  • Geef informatie over de oplossingen: geef informatie over het gratis telefoonnummer voor advies en coaching;


Moedig de ander aan om een cursus lezen en schrijven te volgen. Er zijn speciale cursussen voor volwassenen waar hij één-op- één of in een groepje les kan krijgen. Dit onder begeleiding van professionals en/of vrijwilligers. Meer informatie over cursussen in Nederland vind je via de Taalzoeker.

Communicatie

Laaggeletterden hebben veelal ook moeite met het begrijpen van mondelinge communicatie. Aangezien mondelinge communicatie het belangrijkste communicatiemiddel is om aan laaggeletterden een boodschap over te brengen, is het dan ook van belang dat de mondelinge communicatie zo effectief mogelijk wordt overgebracht.

  • Spreek in korte zinnen en gebruik eenvoudige woorden.
  • Vermijd moeilijke woorden, uitdrukkingen of gezegdes.
  • Houdt de informatie zo beperkt mogelijk.
  • Neem de brochures of ander schriftelijk materiaal ook mondeling met de zwangere door.
  • Laat de zwangere de boodschap herhalen om vast te stellen of deze de boodschap heeft begrepen.
  • Vermijd vakjargon of omschrijf wat het betekent.
  • Betrek zo min mogelijk bijkomstige zaken in het gesprek. Opmerkingen als ‘Ik zal het raam even dichtdoen’ kunnen verwarrend zijn.
  • Wees consequent in je woordkeuze (kies voor de term dokter of arts, en niet allebei).
  • Herhaal de belangrijkste informatie, maar probeer dit wel in dezelfde bewoordingen te doen, anders kan de ander denken dat je iets nieuws probeert te vertellen.
  • Maak notities van woorden die de zwangere gebruikt en gebruik deze ook zelf.


Visuele communicatie


Ondersteunende websites

Laaggeletterde zwangeren doorverwijzen naar taalscholing

Stichting Lezen & Schrijven heeft contacten met alle aanbieders van taalscholing in Nederland. Via de stichting kan de zwangere gratis telefonisch advies krijgen over mogelijkheden voor taalcursussen bij haar in de buurt.
Kies een van de volgende opties om de zwangere aan te melden voor gratis advies en coaching.

  • Meld de zwangere aan via www.taalmaaktgezonder.nl.
  • Vertel de zwangere dat zij zichzelf kan aanmelden via het gratis telefoonnummer 0800 023 44 44.


Voor aanmelding zijn de volgende gegevens nodig:

Naam:
Telefoonnummer:
geboortedatum + geboorteland:
postcode + huisnummer:

Na aanmelding wordt de zwangere binnen twee weken teruggebeld door een taalaanbieder in de buurt.
Die persoon kan haar verder informeren over de mogelijkheden en eventueel uitnodigen voor een kennismaking of intakegesprek.

Bronvermelding
E-learning

‘Taal maakt gezonder’: http://elearning.lezenenschrijven.nl/

Hoe beoordeelt u de informatie op deze pagina?