Zorgpad Verslaving

Lijst met afkortingen en betekenis (pdf)

Inleiding  
Ieder jaar worden in Nederland kinderen geboren, waarvan de moeders verslavende middelen gebruiken en/of afhankelijk zijn. Het gaat hierbij veelal om alcohol en drugs, zoals cocaïne en heroïne, maar ook om cannabis en amfetamine.

De ervaring leert dat veel kinderen van aan middelen verslaafde ouders in probleemsituaties terechtkomen. Middelengebruik geeft zowel voor de aanstaande moeder als voor de (ongeboren) baby extra gezondheidsrisico’s. Daarnaast zijn er extra risico’s voor het kind tijdens de opvoeding door de problematiek van de ouder(s).

(NAS) Protocol voor van middelen afhankelijke (a.s.) ouders

Doelstelling:  
Het NAS protocol is er op gericht door middel van multidisciplinaire zorg voor, tijdens en na de bevalling de risico’s voor de aanstaande moeder en het (ongeboren) kind zoveel mogelijk te beperken en zicht te krijgen en te houden op de veiligheid en de waarborg van zorg voor het kind in de thuissituatie. Hierin staan de belangen van het kind centraal. In het contact met de aanstaande ouders wordt primair gewogen of zij het kind veiligheid, stabiliteit en continuïteit in de zorg en de opvoeding kunnen bieden.

Indicatie NAS protocol  
De indicatie voor het in werking treden van het NAS-protocol wordt altijd gesteld in samenwerking met Medisch Maatschappelijk Werk (MMW). Een zwangere met mogelijke verslavingsproblematiek dient om deze reden na intake bij de gynaecoloog zo spoedig mogelijk gezien te worden door MMW.

Alleen cannabisgebruik is op zich geen indicatie voor het NAS-protocol, wel een indicatie voor een consult MMW en urine nakijken op ander middelengebruik. In overleg met MMW wordt het beleid bepaald ook ten aanzien van noodzaak en frequentie urinecontroles.

Faalprotocol ‘zwangere van middelen afhankelijke vrouwen’

Een klein aantal vrouwen weigert elke vorm van controle tijdens de zwangerschap en staat niet open voor hulpverlening. Medewerkers van het Straat Prostitutie Project worden vaak geconfronteerd met zwangere ernstig verslaafde vrouwen. Het gaat dan om vrouwen die niet altijd in beeld zijn bij Verslavingszorg.  
Ook deze groep vrouwen weigert vaak elke vorm van controle tijdens de zwangerschap. Daarnaast komt het voor dat zwangere verslaafde vrouwen de afspraken uit het NAS-protocol niet meer nakomen. Om zorg voor het ongeboren kind te waarborgen, zullen deze groepen vrouwen door middel van een aantal aanvullende maatregelen het hulpverleningstraject moeten worden binnen geleid, al dan niet via het gedwongen kader.

Doel en reikwijdte  
Het Faalprotocol ‘zwangere van middelen afhankelijke vrouwen’ is er op gericht door middel van aanvullende maatregelen op het NAS-protocol zorg te dragen voor een sluitende aanpak rondom verslaafde zwangere(n) (prostituees), die geen contacten hebben of willen hebben met hulpverlening.

Zodra bekend is dat er mogelijk sprake is van zwangerschap bij een verslaafde en alle vorm van hulpverlening wordt geweigerd, dan wel een zwangere onttrekt zich aan de afspraken conform het NAS-protocol, treedt het Faalprotocol in werking. Vanuit het NAS-protocol kan worden ‘opgeschaald’ naar het Faalprotocol. Vanuit het Faalprotocol kan weer worden ‘afgeschaald’ naar het NAS-protocol zodra de zwangere naar zorg wordt geleid. In sommige gevallen is dit echter niet mogelijk en zal dwang en drang worden toegepast met in het uiterste geval een gedwongen opname.  
Coördinatie van het Faalprotocol is belegd bij de GGD.

Criteria  
De aanvullende maatregelen van het Faalprotocol richten zich op de volgende doelgroepen:

• Verslaafde zwangere vrouwen, die geen contacten met de hulpverlening hebben of willen hebben;
• Vrouwen die aanvankelijk in het NAS-protocol zaten en de afspraken niet meer nakomen.

Termen:  
NAS: Neonataal Abstinentie Syndroom